16 februari 2026: Microscopisch kijken zonder schade?
Prof. dr. ir. S.J. (Sense Jan) van der Molen
Quantum Matter & Optics, Leids Instituut voor Onderzoek in de Natuurkunde (LION), Universiteit Leiden
Antoni van Leeuwenhoek uit Delft (1632-1723) legde de basis voor de wetenschappelijke microscopie door met verbeterde methoden te kijken naar het kleinste om hem heen. Zo ontvouwde zich een wereld die eerder onzichtbaar was voor zijn ogen en ontdekte hij o.a cellen, bacteriën en spermatozoïden. Sinds die tijd zijn er vele vormen van microscopie bij gekomen. De belangrijkste daarvan is de elektronenmicroscopie, waarbij in plaats van licht elektronen worden gebruikt. De resolutie die daarmee te bereiken is, is indrukwekkend en gaat tot het niveau van individuele atomen. Lichtmicroscopie komt (fundamenteel) niet verder dan 200 nm (ongeveer 1500 atomen). Toch kent ook elektronenmicroscopie een probleem en dat is dat het schade veroorzaakt aan het monster dat wordt bekeken.
In een Europese samenwerking met groepen in Wenen en Praag, zijn we bezig een compromis te vinden tussen optische microscopie (slechte resolutie; geen schade) en elektronenmicroscopie (goede resolutie; schade) met een methode die doet denken aan Wajangpoppentheater. In mijn presentatie zal ik over het lopende onderzoek vertellen: over de precieze methode, over onze eerste resultaten en over onze uitdagingen. Ik zal afsluiten met een blik op de toekomst, ingaand op de mogelijke impact die deze nieuwe techniek kan hebben in de scheikunde, biologie en levenswetenschappen.
Voor meer informatie over de spreker kijk hier.